(Auteur: Roel Blok) De Narcist. Deze is voor de GZ&W’ers en de A&O’ers onder ons. Ik heb eerder geblogd over mensen die misschien narcisme hebben en narcisme is ook een actueel onderwerp. Het aantal narcisten in de maatschappij lijkt te stijgen, volgens verschillende onderzoekers zijn mensen van nu meer met zichzelf bezig, minder onder de indruk van autoriteit, extraverter en egocentrischer; volgens psycholoog Jan Derksen allemaal trekken van narcisme (Derksen,2009). Dit maakt de kans groter dat je als Toegepast Psycholoog een narcist zal tegenkomen als cliënt, als medewerker of als manager. Het vreemde is alleen dat veel onderzoeken die ik heb gelezen het vooral over de mannelijke narcist hebben, over vrouwelijke narcisten word nauwlijks gesproken. Betekent dat vrouwen niet narcistisch kunnen zijn? Dat leek me niet, daarom ben ik op onderzoek uitgegaan. In deze blog zal ik beschrijven waarom het lijkt alsof alleen mannen narcistisch zijn, wat de kenmerken van de vrouwelijke narcist zijn en hoe je als profesional met narcisten om kan gaan.

Het verschil tussen man en vrouw

Op het eerste oog lijkt narcisme inderdaad eerder voor te komen bij mannen dan bij vrouwen. 18 procent mannen tegenover 6 procent vrouwen. Eén van de oorzaken daarvan kan zijn dat vrouwen eerder de diagnose van borderline krijgen dan mannen. Narcisme en borderline hebben namelijk overeenkomsten. Bij beide stoornissen is er sprake van een verstoord zelfbeeld, extreme wisselingen tussen emoties en een patroon van mensen idealiseren en vervolgens wegduwen. Maar hoewel er veel overeenkomsten zijn, denk ik dat cultuur ook iets te maken heeft met het aantal mannelijke narcisten. Karaktertrekken als agressiviteit, arrogantie en jezelf in de spotlight plaatsen worden eerder toegeschreven en geaccepteerd bij mannen dan bij vrouwen. De stereotype beelden van de vrouw: Het onschuldige meisje, de zorgzame moeder en de wijze oma, stroken niet met dat van een narcist. De arena van vrouwelijke narcist is door deze culturele verschillen ook anders.
Zowel mannen als vrouwen manipuleren, en spelen mensen tegen elkaar uit, in het geval van de vrouwelijke narcist zal dat echter vaker bij haar kinderen zijn. Doordat vrouwen nou eenmaal kinderen baren zal een vrouwelijke narcist haar kinderen eerder dan een man als bron van validatie zien, met alle gevolgen van dien. De verschillen tussen mannen en vrouwen kunnen dus zowel een rol spelen in diagnose als in gevolgen.

Hoe ermee om te gaan

In welke hoedanigheid je dan ook te maken krijgt met een narcist, en of het nou een man of een vrouw is, het is niet onmogelijk om ermee om te gaan. Psycholoog Jan Derksen, auteur van Het Narcistische Ideaal heeft deze tip: “In een behandeling ga je om te beginnen mee in de waan. Bevestigen, spiegelen, gaandeweg zelfinzicht geven gericht op verbetering, zoeken naar diepere gevoelens van onvrede en onzekerheid. Niet om te oordelen. Goh, vertel er eens meer over, dat werk.”. Dit advies komt overeen met het advies hoe om te gaan met een narcist als manager. In dit artikel raadt onderzoeker Tomas Chamorro-Premuzic aan om het ego van je narcistische manager te strelen. Bevestig zijn zelfbeeld, en geef hem of haar complimentjes. Door dit advies denk je misschien dat je dan een slijmbal bent, maar bedenk wel dat de situatie anders is dan wanneer een narcist je cliënt is. Is het als medewerker je plicht om een collega naar een psycholoog te sturen? Veel narcisten vinden dat er niks met hun mis is, dus dat kan erg moeilijk zijn. Als je 'als een slijmbal worden gezien' wil vermijden, geef dan je complimenten als jullie alleen zijn. En zoals Chamorro- Premuzic zegt, kan je veel leren van een Narcist. Narcisten zijn vaak goed in sales. In zichzelf en andere dingen verkopen. Ze krijgen veel gedaan en je kan van ze leren.
Hou in beide gevallen goed in je hoofd dat de persoon met Narcisme een mens is en misschien wel erg lijdt onder zijn conditie.