(Auteur: Roel Blok) Ik heb gemerkt dat je als psycholoog in je dagelijks leven best wel wat mensen aantrekt waar iets mee aan de hand is. Dat is misschien niet zo gek, we staan vaak open voor andere mensen en zijn in de regel zorgzaam aangelegd. Maar er is een type mensen waar je voor moet oppassen, wat hier misbruik van kan maken: Giftige mensen.

Giftige mensen zijn mensen die je manipuleren voor hun eigen gewin. Dat kunnen mensen met een persoonlijkheidsstoornis zijn, stoornissen als Narcisme of Psychopathie(DSM,2013). Mensen met deze stoornissen manipuleren vaak om verschillende redenen, maar iemand hoeft niet perse een stoornis te hebben. Deze blog gaat niet over het waarom, maar over het hoe. Hoe manipuleren giftige mensen je? Wat zijn hun strategieën? Volgens de literatuur zijn er veel manieren, maar ik zal er nu vier beschrijven.

Love bombing
In het begin van een relatie met een giftig persoon overladen ze je met complimentjes. Je bent hun beste vriend, de enige en de ware voor ze. Als je in een relatie met ze zit, kopen ze bossen met bloemen voor je. Ze willen je meenemen naar concerten, vakanties. Ze overladen je met aandacht. Dit heet love bombing, zo proberen ze je binnen te halen. Je overladen met aandacht is een manier van controle over je uitoefenen. Deze tactiek wordt ook door loverboys en sektes gebruikt en is de eerste stap van hoe een giftig persoon je manipuleert ( Simon, 2010).

Het doel verplaatsen
Tegelijkertijd dat ze je love bomben, proberen ze je onzeker te maken. Een voorbeeld: Iemand pusht je de hele tijd om meer ambitie te hebben. Als je dan vervolgens een promotie op het werk maakt, zal een giftig persoon een opmerking maken als: “Promotie? Niet slecht, maar waarom geen manager? Ah, je kan veel meer bereiken.” Dit is een vorm van manipulatie die “het doel verplaatsen” heet. Ze stellen telkens weer nieuwe eisen aan je, als je dan weer aan die eisen voldoet dan stellen ze nieuwe, nog hogere eisen. Ze verplaatsen de doelpaal waardoor je onzeker en in hun macht blijft .

Afschuiven
Als je een giftig persoon confronteert met zijn gedrag, zal hij vaak twee dingen proberen: Schuld van zich zelf afschuiven en jou onzeker proberen te maken. Als je tegen hem zegt dat je niet fijn vindt hoe hij tegen je praat, dan blaast hij je feedback ontzettend op. Hij zegt dan iets als: “Oh! Dus nu ben ik een verschrikkelijk persoon!”. Dit zei je helemaal niet, maar hij vergroot het zo uit dat je, je schuldig gaat voelen. Hij zal alles op jou afschuiven. Als hij veel liegt, beschuldigt hij jou van liegen. Als hij aan je kleeft, dan beschuldigt hij jou van plakken (Simon, 2010).

Gaslighting
Gaslighting is de vierde tactiek die giftige personen gebruiken. Gaslighting kan het verzinnen maar ook het ontkennen van voorvallen inhouden. Ze ontkennen dat er iets is gebeurd en beschuldigen jou ervan dat je hun iets hebt aan gedaan. Ze proberen je aan je geheugen te laten twijfelen. Door de cognitieve dissonantie die ontstaat overtuig je jezelf dat de persoon gelijk heeft. Dit is wat de persoon wil, hij wil je in verwarring brengen en laten twijfelen aan jezelf.

Tot slot
Zoals eerder is gezegd hebben mensen verschillende redenen om te manipuleren. Narcisten willen vooral validatie, psychopaten manipuleren om macht te krijgen over iemand (DSM,2013). Sommige mensen hebben geen stoornis, maar gebruiken toch deze technieken. Hoe het ook zit, het feit blijft dat mensen die dit soort gedrag vertonen schadelijk zijn. Daarom zijn hier een aantal tips over hoe je met zo iemand om kan gaan:

Tips
Maak duidelijk dat je niet van dit gedrag gediend bent. Als een iemand dan van onderwerp verandert, blijf bij je standpunt. Verzamel tegelijkertijd een sterke vriendengroep om je heen die de persoon en de waarheid kent. Zij zijn ook getuigen om door de leugens heen te kijken. Door hun zal je je gevoel van realiteit bewaren.

Literatuur

• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. Washington, DC: American Psychiatric Association.
• Simon, G.K. (2010). In sheeps clothing: Understanding and dealing with manipulative people. Chicago: Parkhurst Brothers.

Geschreven door Roel Blok:
“Be the change you wish to see in the world”.
Mahatma Gandhi

Bio: Roel Blok hier, gedreven betweter die ook wel in is voor een grapje. Ik post regelmatig flauwe psychologie grappen op de Facebook van Toegepaste Psychologie en wil ondertussen de wereld veranderen. Ik interesseer me voor gedragsbeïnvloeding en Nudging en zie daar veel mogelijkheden in. Ik denk dat we als Toegepaste Psychologen een verantwoordelijkheid hebben om de wereld ten goede te beïnvloeden. Door mijn achtergrond in het theater en nu deze studie heb ik voor mijn gevoel de tools om die verandering te zijn.