(Auteur: Roel Blok) De verkiezingen zijn geweest. De VVD is weer de grootste partij en Mark Rutte wordt waarschijnlijk weer premier van het land. Maar wat ik me als Toegepast Psycholoog in spe dan afvraag, hoe is het zo ver gekomen? Waarom is Mark Rutte ondanks alles toch weer de grootste? Misschien door gedragsbeïnvloeding.

Gedragsbeïnvloeding is ons niet vreemd als TP’ers, we kennen het allemaal en sommige van ons passen het zelfs toe op stages of in het dagelijkse leven. In deze blog ga ik één van de campagne posters van de VVD nader onder de loep nemen. Ik ga er naar kijken met de bril van een gedragsbeinvloeder en zal stap voor stap beschrijven wat er allemaal in de poster gebeurt.

“Propaganda does not deceive people
It helps people deceive themselves”
Eric Hoffer

Saillantie
Het eerste wat deze poster doet, wat iedere reclame moet doen, is opvallen. Het eerste woord wat bovenaan staat is “Kopvodden”, de benaming van Geert Wilders voor de hoofddoekjes van Moslim vrouwen. Dit woord is bekend en valt dus op, het is het saillante deel van de poster. Wat het woord naast opvallen ook doet is een emotionele reactie oproepen. Veel mensen zullen een gevoel bij Geert Wilders hebben. Misschien wel angst, angst voor het populisme. We hebben gezien hoe het er in Amerika nu aan toe gaat en Wilders leek het heel goed in de peilingen te doen. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die bang zijn minder goed nadenken ( Kahneman, 2011). Mensen die bang zijn gebruiken systeem 1 denken en nemen gebaseerd daarop beslissingen. Door angst op te wekken maakt de poster mensen ontvankelijker voor de andere elementen die erin zitten.

Social Proof

De keus is al gemaakt op de poster. Kopvodden is niet aangekruist, “Kop in het zand steken” ook niet, maar “Kop gebruiken” is al ingevuld. Hiermee impliceert de poster dat de meeste mensen voor deze optie zouden kiezen. Een klassiek staaltje van “Social Proof” (Cialdini, 2011).Wat ook weer opvalt hierbij is het gebruik van tekst. Je “Kop gebruiken”. Wie heeft op werk of op stage of in de klas misschien wel niet ooit het idee gehad dat hij de enige was die zijn kop gebruikte? Was de wereld niet veel beter als meer mensen hun kop zouden gebruiken? Volgens de poster doen de meeste dat wel. Dan wil jij toch ook bij een partij horen die zijn kop gebruikt?

Need for Closure

Het derde element wat terug komt in de poster is de Need for Closure (Tiemijer, Thomas & Prast, 2009). De need for closure heeft betrekking op hoe goed iemand met onzekerheid en verwarring om kan gaan. Ambiguïteit en onzekerheid geeft deze mensen een naar gevoel en ze hebben een verlangen naar een duidelijk antwoord. Wat hier op inspeelt op de poster is de slogan van de VVD “ Normaal. Doen.”.
“Normaal. Doen.”, is niet alleen heel duidelijk, het grijpt ook terug op iets waarvan ik denk dat het heel Nederlands is. “ Doe nou maar normaal, dan doe je al gek genoeg” of “ Doe eens effe normaal man”.
Veel mensen die niet goed tegen de onzekerheid van de tijden kunnen, verlangen misschien terug naar een tijd toen iedereen nog gewoon normaal deed. De VVD belooft dat deze tijd door op hun te stemmen weer terug komt.
Dit zijn de elementen die ik heb kunnen ontdekken, heb ik iets gemist? Zie ik iets over het hoofd? Ik hoor het graag van jullie.

Literatuurlijst
Cialdini, R.B.(2009). Influence: Science and practice.5th ed. Boston: Allyn and Bacon.
Kahneman, D. (2011). Thinking fast and slow. London: Penguin Books.
Tiemijer, W.L., Thomas, C.A., Prast,H.M.(2009). De menselijke beslisser: Over de psychologie van keuze en gedrag. 1ste ed. Amsterdam: Amsterdam University Press.

Geschreven door Roel Blok:
“Be the change you wish to see in the world”.
Mahatma Gandhi

Bio: Roel Blok hier, gedreven betweter die ook wel in is voor een grapje. Ik post regelmatig flauwe psychologie grappen op de Facebook van Toegepaste Psychologie en wil ondertussen de wereld veranderen. Ik interesseer me voor gedragsbeïnvloeding en Nudging en zie daar veel mogelijkheden in. Ik denk dat we als Toegepaste Psychologen een verantwoordelijkheid hebben om de wereld ten goede te beïnvloeden. Door mijn achtergrond in het theater en nu deze studie heb ik voor mijn gevoel de tools om die verandering te zijn.