De scholen zijn weer begonnen. Wat betekent een nieuw schooljaar voor kinderen? Wennen aan andere leerkrachten, nieuwe vakken, een nieuwe klas of zelfs een nieuwe school. Allemaal zaken die meestal vlotgewoon zijn, maar in de eerste weken voor de nodige spanning of op zijn minst onzekerheid zorgen. Daarnaast hebben veel kinderen moeite of echt tegenzin om weer in het schoolritme te komen en op tijd op te staan, na zes lange weken van lekker lui vakantie vieren. Toch zijn er genoeg kinderen die met een ander gevoel op school terugkeren, omdat de vakantie helemaal niet zo’n feest was.

 Als je door een aandachts- of autismeverwante stoornis op een normale dag al moeite hebt om te bedenken wat je moet doen en wanneer, kan een vakantie een drama zijn. Geen vast dag- en weekritme, geen terugkerende activiteiten met leeftijdsgenoten. Deze kinderen en hun ouders worstelen zich door de vrije weken heen, zeker als er weinig geld is om leuke dingen te doen.

Verplicht niksen
Het gekke is ook dat mensen niet willen niksen als het móet. Een bekende wijsheid die we ook in de psychologie leren, is dat vervelen op zijn tijd prima is. Kinderen gaan vanzelf op zoek naar vergeten speelgoed, een klusje of iets nieuws om zich mee te vermaken. Goed voor de creativiteit dus. Maar verplicht niksen vinden de meeste mensen héél vervelend, ontdekte de Amerikaans psycholoog Timothy Wilson. Hij houdt zelf wel van wat dagdromen. Maar vijf op de zes van zijn proefpersonen hielden de opdracht ‘nadenken’ in stilte op een stoel nog geen kwartier vol. Wij mensen hebben prikkels nodig. En dat komt volgens Wilson door onze basisbehoeften: we willen contact met de buitenwereld en we willen ergens bij horen. En daar helpen mobieltjes en andere moderne speeltjes ons overigens goed bij.
De vertrouwde schoolomgeving kan daarnaast heel prettig zijn als er thuis narigheid of verdriet is. Deze zomer is massaal en openlijk meegeleefd met de nabestaanden van de vliegtuigpassagiers  die boven Oekraïne zijn omgekomen. We kunnen ons allemaal indenken hoe verschrikkelijk het moet zijn om op zo’n manier je geliefden te verliezen en niet te weten of je nog iets van ze terugkrijgt. Daar staat tegenover dat in elke vakantie kinderen een ouder, broer, zus of vriendje verliezen waar minder publiciteit over komt. Verdrinking in open water, een ongeluk in het buitenland of een geheel onverwacht overlijden. In de vakantie lijkt het altijd harder aan te komen, omdat je dan plezier hoort te hebben en gezellig samenzijn.

Meer huiselijk geweld
Wat als je vader of je moeder elkaar het leven zuur maken door ruzie, drank, drugsgebruik en/of geweld? Wat moet een kind dan de hele dag thuis? In de zomermaanden neemt huiselijk geweld over het algemeen toe. In internationaal onderzoek uit Australië is dit aangetoond, hier wordt gesproken over een toename van 20 procent. De warmte kan een rol spelen, er wordt meer alcohol gedronken, men zit elkaar op de lip. En als het escaleert is dat zichtbaarder, omdat het leven zich meer buiten afspeelt. Ook in Nederland zijn er signalen dat ‘s zomers meer mensen aankloppen bij de vrouwenopvang. Kinderen en tieners uit zulke nare thuissituaties zijn zeker blij dat de vakantie voorbij is, al is het maar voor de afleiding en het contact met leeftijdsgenoten.
Of deze kinderen het nu met of zonder professionele hulp redden om de draad weer op te pakken, het is raadzaam goed in de gaten te houden hoe het met hen gaat. Wat extra belangstelling en positieve aandacht van de juf of de mentor zal hen ook vast goed doen. Gelukkig zullen ook veel (jonge) mensen een vrijwel zorgeloze zomer achter de rug hebben – hoe fijn is het om daar even bewust bij stil te staan bij het opstarten na de vakantie.

Bronnen en meer informatie

• Niets te doen, heel vervelend, door Joep Engels, Trouw 7 juli 2014 (google op onderzoek Timothy Wilson:  http://m.trouw.nl/tr/m/nl/6700/Wetenschap/article/detail/3685179/2014/07/07/Liever-een-elektrische-schok-dan-niks-doen.dhtml?originatingNavigationItemId=15)
• De leegte in school, Handleiding van Slachtofferhulp Nederland voor omgaan met rouw in school opgesteld i.s.m. het NIP:  https://www.slachtofferhulp.nl/Corporate/Calamiteiten/Vliegramp-Oekraine/updates/De-leegte-in-school/
• Geweld zichtbaar in zomer, door Marijke de Vries, Trouw 24 juli 2014, met oproep van Steunpunt Huiselijk Geweld regio Den Haag aan buren om bij herhaalde signalen melding te doen.
• http://m.trouw.nl/tr/m/nl/4492/Nederland/article/detail/3697250/2014/07/24/Geweld-wordt-in-zomer-goed-zichtbaar.dhtml?originatingNavigationItemId=15

Geschreven door Corine Willemse
Bio: Mijn naam is Corine, ik ben 46 jaar, geregistreerd toegepast psycholoog, met stage- en afstudeerervaring in het voortgezet onderwijs. Daarnaast ben ik opgeleid en werkzaam (geweest) als journalist en communicatieadviseur. Omdat ik het belangrijk en inspirerend vind om mij in te zetten voor de toegepaste psychologie, ben ik actief voor de beroepsvereniging NBTP en schrijf ik over actuele ontwikkelingen in mijn interessegebieden jeugd, onderwijs & gezondheid. En ik zoek een nieuwe uitdaging als TP’er, in het noorden.