Auteur: Niels Kroon - De Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders oftewel de DSM, wie kent ‘m niet? Het handboek dat veelal gevonden kan worden in de borstzak van de gemiddelde psychiater of psycholoog (de beknopte variant, laat dat duidelijk zijn) is een wezenlijk onderdeel van psychodiagnostisch Nederland geworden. Voor een ieder die niet dagelijks in aanraking komt met de psychiatrie: de DSM draait al even mee.

 Het werk wordt uitgebracht door de grootste organisatie ter wereld die zich bezighoudt met psychiatrie: de American Psychiatric Organisation (APA). De organisatie die uit 1844 stamt begon al in 1952 met het publiekelijk gebruiken van de diagnostiekstandaard (American Psychiatric Association, 2014). Eenieder die al even meedraait in de psychiatrie zal zichzelf hoogstwaarschijnlijk als “bekend met de DSM” classificeren.

“Psychiatrie Nederland aan de slag met DSM-5”, zo luidt de titel van een nieuwsbericht in de ‘ggz nieuws’-sectie van het Trimbos Instituut (trimbos.nl, 2014). Vandaag heeft de Nederlandse psychiater met zijn collegae op het 42ste voorjaarscongres van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) de kersverse vertaling van de DSM-5 mogen ontvangen. Medicalfacts.nl vermeldt dat de NVvP uitgekeken heeft naar het moment dat ook de Nederlandse psychiater aan de slag kan met het herziene classificatiesysteem.

De APA heeft een document opgesteld dat iedere geïnteresseerde naar volledigheid dient te stillen in zijn of haar informatiehonger naar de veranderingen die de overgang van de DSM-IV naar de DSM-5 zo wenselijk maakt (APA, 2013). Het document is te groot om hier naar volledigheid samen te vatten. Een paar saillante details zijn echter absoluut de moeite waard om te benoemen.

• Syndroom van Asperger, de desintegratiestoornis van de kinderleeftijd, autisme, de stoornis van Rett en de pervasieve ontwikkelingsstoornis niet anderszins omschreven (PDD-NOS) zijn ondergebracht onder één en dezelfde noemer: dé autismespectrumstoornis (ASS).
• Als reactie op eerdere geuite bezorgdheid wat betreft potentiële overdiagnose en overbehandeling van de bipolaire-stemmingsstoornissen bij kinderen is een nieuwe classificatie overgenomen, namelijk de disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis (DMDD). De stoornis geldt voor kinderen tot en met 18 jaar en heeft als inclusiecriteria onder andere persisterende prikkelbaarheid en frequente episoden van extreme uitbarstingen in zich (programmamaker Rick Berends van de Universiteit Utrecht stelde over DMDD al de vraag “wordt DMDD het nieuwe ADHD?”[Berends, 2011]).
• Paniekaanvallen kunnen nu als specificatie voor alle stoornissen in de DSM-5 genoemd worden.
• De post-traumatische stressstoornis is samen met de acute stressstoornis een eigen hoofdstuk begonnen, namelijk “Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen”.
• De eetstoornis anorexia nervosa bevat minder diagnostische criteria en verwante stoornis boulimia nervosa mag eerder gesteld worden onder andere vanwege de verlaging wat betreft het benodigde aantal eetbuiten per week.

Teveel om op te noemen. Het moge duidelijk zijn: er gaat in psychodiagnostiek-land veel veranderen, nu de Nederlandse psychiater de DSM-5 in handen heeft. Of niet? Volgens medicalfacts.nl zal de overstap van de DSM-IV naar de DSM-5 weinig veranderen aan de diagnostische praktijk zoals deze nu is. Maar toch is er veel discussie omtrent de DSM-5. Men is bang voor overdiagnosticering en overbehandeling, terwijl APA juist aangeeft het onderscheid tussen ziekte en gezondheid scherper neer te zetten zodat er geen verwarring meer mag ontstaan over normaal en abnormaal gedrag. Zo geeft Timo Bolt tijdens zijn lezing aan de Universiteit Utrecht op de lunchlezingenserie “Broodje Brein” in 2010 aan dat bepaalde mensen voorzien dat de “ADHD-epidemie” van de afgelopen jaren zich zal gaan herhalen wanneer de DMDD-stoornis zijn kop op zal steken. Waarom? Omdat het de schatkist van de farmaceutische industrie spekt. Op 13 augustus 2011 schreef Prof. dr. Denys in de Volkskrant dat niet alleen de farmaceutische industrie baat heeft bij medicalisering (de toename in het gebruik van medicatie onder de bevolking) maar dat de burger ook happig kan zijn op “stickers plakken (diagnosticeren)”. Het geeft namelijk enerzijds een verlies aan controle wat als nadelig ervaren kan worden, maar anderzijds ontneemt het mensen ook hun gevoel van verantwoordelijkheid. Marie-Anne Zuidhof (2013) begint haar artikel over de DSM-5 met de veelzeggende titel “De duivelse  DSM-5, voer voor psychologen”. In dit artikel wordt vurig tegen de DSM-5 gepleit. De term stoornis versimpelt, de diagnostische drempel verlaagd en steeds meer mensen krijgen onterecht een psychische stoornis aangepraat, zo schrijft Zuidhof.

Of de angst voor overdiagnosticering terecht is zal nog moeten blijken. Er zijn zowel positieve als kritische geluiden te horen uit verschillende hoeken. Na 14 jaar overwegingen is de DSM-5 dan toch écht een feit. De insteek van de APA is in elk geval duidelijk: meer duidelijkheid over ziek en gezond, gemakkelijker gebruik van de DSM-5 voor professionals en een meer dimensionele in plaats van categoriale insteek wat betreft de diagnostiek. Op naar DSM-6? Of toch weer DSM-VI?

• American Psychiatric Association (2013). DSM-5 Whitepaper: belangrijkste wijzigingen  van DSM-IV naar DSM-5. Amsterdam: Boom Uitgevers.
• American Psychiatric Association (2014). Ontleend in 2014, 9 april aan:  http://www.psychiatry.org/practice/dsm/dsm-history-of-the-manual
• Berends, R. (2011). De DSM 5: Een nieuwe ronde in de psychiatrie. Ontleend in 2014, 9 april aan: http://www.sg.uu.nl/nieuwsblog/2011/08/15/de-dsm-5-een- nieuwe-ronde-in-de-psychiatrie.
• Trimbos.nl (2014). Ontleend in 2014, 9 april aan:  http://www.trimbos.nl/nieuws/ggz-nieuws/2014/04/09/psychiatrie- nederland-aan-de-slag-met-dsm-5
• Zuidhof, M.A. (2013). De duivelse DSM-5: voer voor psychologen. Ontleend in 2014, 9 april aan: http://www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2013/mei/De- duivelse-DSM-5.html

Bio: Mijn naam is Niels, ik ben 23 jaar en ik ben bijna afgestudeerd toegepast psycholoog. Mijn specialisatie is neuropsychologie en ik heb ervaring met klinische psychodiagnostiek. Energie haal ik uit mensen, muziek maken, lezen, nieuwe dingen leren en delen. Delen voelt goed (vind ik)! Daarom schrijf ik graag voor jou, met jou en over jou en houd ik zo mezelf, maar ook jou op de hoogte van de ontwikkelingen binnen het meest fascinerende vakgebied dat er bestaat: de psychologie!